Sanur, de afsluiting

Je hier kan op Bali eenvoudig transport regelen, een kant en klaar tourtje kost bijna niks en een prive auto met chauffeur net iets meer maar kan je wel stoppen waar je wil en hoe lang je wil. Wij maken dus altijd gebruik van deze laatste optie en deze zijn eenvoudig langs de straatkant te vinden.

We rijden voor onze laatste excursie vroeg weg zodat we rond negen uur bij Goa Lawah zijn, De vleermuistempel. Vaak zijn hier in de morgen veel mensen aan het offeren en bidden. We krijgen hulp bij het op de juiste wijze aandoen van de sarong en sash. We scoren dubbele punten dat we onze eigen kleding hebben meegenomen en niet lenen bij de tempel. Iedereen vind de kleur mooi, wil weten waar we het hebben gekocht en wat we hebben betaald en dan zijn ze helemaal onder de indruk. Je ziet wel dat het contact dan een stuk makkelijker gaat als je je aanpast. De tempel is erg compact en in het heilige gedeelte hangen honderden vleermuizen aan het plafond. Ondanks dat Bali niet zo heel groot is zie je wel goed de verschillen in type mensen per regio en dit vertaald zich ook in type tempels. Hier zie je veel meer de tempels met de hoge punten met vele daken.

De locale mensen vinden ons leuk en staan te gniffelen zoals wij als toerist naar hun kijken, stiekem schieten ze foto's met hun telefoons. Ik kan echt genieten van deze fantastische kleurenpracht en de mooie tops die de dames aan hebben. Wat zou de wereld een stuk mooier worden is dit overal zou zijn. Onze wintercollectie is vaak zo somber en grauw dat je er inderdaad van in een depressie zou raken. Leuk is dan ook als Agnes samen met ze op de foto gaat. Het is niet helemaal duidelijk wie nu het hardste wil want zowel ik als de mensen zelf schieten volop plaatjes van deze leuke combi.

Hierna staat het oude Klungklung op de route. Een van de 14 koninkrijkjes die Bali heeft, 2 zijn er overigens maar erkend de rest is ceremonieel. Het oude paleis met haar rijkelijk geschilderde plafonds is de moeite waard. Snel de oversteek naar de markt van Klungklung. Nog niet alle winkels zijn open want het is de dag na Galungan. Bijzonder is dat we de enige toeristen zijn en met onze kleding compliment na compliment ontvangen. Alleen dat maakt de dag al bijzonder. We kopen nog zo'n mooi kleurrijk vestje voor Agnes. Gelukkig heeft ze er ook een aan, dat onderhandeld een stuk lekkerder. Als Agnes ondertussen weer wegloopt omdat ze zich aan dit spel irriteert, komt mijn positie alleen maar ten goede, en yes weer 100.000 er vanaf. Ik kan enorm genieten van deze handelsmethode, Agnes heeft liever Hardy's met een prijskaartje en zonder een handjeklap met de verkoper.

De kledingstijl ontwikkeld zich wel. Voorheen waren het mooi gehaakte vestjes voor de dames in 1 kleur en dan afgemaakt met een tegengestelde kleur shash. Nu zie je in toenemende mate ook multicolor stoffen met verschillende designs en met doorzichtige gaasschouderstukken. Nog steeds zeer netjes, maar iets moderner en voor Bali misschien wel erg sexy zelfs. Helemaal in de wetenschap dat blote schouders binnen de Indonesische wet als strafbaar worden beschouwd, de sterke islam-invloed vanuit Jakarta. Overigens om hier te kopen moet je echt een soort wespentaille hebben, wat zijn al die mensen smal van stuk zeg.

We lopen door over de markt en kijken geïnteresseerd bij een kroepoek-kraam. Wat een hoeveelheid soorten en kleuren hebben ze hier. Daarnaast een groot assortiment rijstsnacks. Omdat we zo belangstellend zijn krijgen we 2 zakjes gratis om te proberen. We willen nog betalen maar daar wil de dame echt niets van weten. Ze vindt het ook al zo leuk dat we netjes aangekleed zijn en is trots dat we haar winkeltje op de foto zetten. Geluk zit soms in heel kleine dingen.

Onze volgende stop is de moedertempel van Bali, de Besakih. Een tempelcomplex op een hoge berg met 22 tempelcomplexen hierin. Locale mensen mogen parkeren naast de tempel, als toerist onder aan de berg en moet je een kilometer berg op lopen langs alle winkels. Dan worden we gestopt met vals verhaal dat je niet naar binnen mag zonder locale gids. Deze kost uiteraard geld. Gelukkig zijn we slimmer en lopen rustig door, het zijn eenvoudig oplichters. Beetje jammer en vooral slecht voor hun Karma denk ik dan maar.

De tempel zelf blijft imposant. Er zijn niet zo heel veel toeristen maar veel bevolking die offers komt brengen. Ook hier weer veel complimenten over onze kleding en we mogen en moeten dan ook regelmatig met ze op de foto. De tempel laat zich moeilijk goed op de foto vastleggen maar wat een uniek beeld met de rijkelijk goud versierende hoge torens: Hoger dan de Besakih kan je niet komen qua tempels. We besluiten dan ook onze reis met dit hoogtepunt te beëindigen. Nog een laatste lunch met uitzicht over die zo unieke rijstvelden van Bali voor we terugkeren naar ons hotel.

Zo aan de rand van het zwembad op onze laatste dag blikken we nog eenmaal terug voor we via Tapei en Bangkok terug naar Nederland vliegen. Wat een fantastische reis is dit weer geweest, wat hebben we veel gedaan en als we de foto's of blog terugzien lijken sommige zaken al weer zo lang geleden. Agnes haar eerste verre reis en zo lang van huis. Zou ze nu ook besmet zijn geraakt met het reisvirus? Leuk om te zien hoe intens ze heeft genoten en zaken die voor mij inmiddels al gewoon lijken, toch weer bijzonder weet te maken door die simpele Why-vragen.

Vooralsnog zijn de vragen van Agnes waarheen, wanneer, hoelang en kunnen we niet langer blijven? Grappig hoe iemand vooraf denkt 3 weken is wel heel lang en nu in de modus zit: we kunnen nog wel even blijven. Ik zou hier ook nog wel kunnen en willen blijven. Fijn om te zien hoe ze steeds meer is gaan ontspannen en genieten van haar verjaardagskado, terwijl ze eigenlijk gewoon naar Terschelling wilde. Ook mooi, ook een eiland, maar niet voor vakantie.

Ik heb wel gezegd dat ik met mijn Nederlandse pensioen op Bali best oud wil worden. Balinezen houden niet van reizen en waarom zou je ook als je op zo'n paradijselijk eiland woont? In 2000 was ik hier, in 2008 en nu in 2016. Mijn beleid is dat ik liever geen plekken twee keer bezoek. Ik merk echter dat ik voor enkele plekken op de wereld inmiddels een uitzondering wil maken. Dat ik hier op Bali terugkom staat voor mij wel vast. Volgens het ritme in 2024 of eerder? De tijd zal het uitwijzen. Agnes heeft het al over 2018 en zes weken. Woorden die mij als muziek in mond klinken, zou het reisvirus dan toch zijn overgeslagen?

Balinezen wensen je met de handen gevouwen op de borst bij begroeting of afscheid met de woorden 'Om swastiastu' alle veiligheid, geluk en welvaart toe. Voor ons een leermoment dat geluk en rijkdom in die kleine zaken zit, en je kan ervaren met zo weinig in je backpack. Wat hebben we toch heel veel thuis dat ons misschien wel hindert in onze zoektocht naar geluk. Zodra je weer voet op Nederlandse bodem zet wordt je weer opgezogen in de druk van tijd, snelheid, agenda en prestatie. Drie weken geen krant, geen tv en beperkt WiFi maakt dat je niet gehinderd wordt door kennis. Het Grote Genieten met als enige zorg wat te eten, waar te eten en hoe laat je wil eten.

Het Grote Genieten stopt hier niet en we gaan nog vaak nagenieten van deze reis met haar vele avonturen. Wat rest is een berg met was, souvenirs en vooral al die fantastische herinneringen. Na deze reis mag ik Taiwan toevoegen aan mijn landkaart met bezochte landen. De ambitie om alle nieuwe wereldwonderen en alle landen van de wereld te bezoeken blijft. Reizen blijkt verslavend en ik droom alvast verder van nog meer mooie reizen op deze aardbol. Bijzondere plekken als Antartica, Kirgizië, buthan, Tibet, Jordanië en Madagaskar voeren op dit moment de lijst aan. Wat het gaat worden? Jullie zullen het ongetwijfeld hier terug gaan lezen.