Ashgabat, Turkmenistan

Het is raar, maar mijn eerste blog laat zich slecht schrijven. Niet omdat de inspiratie ontbreekt maar meer omdat Turkmenistan zich slecht laat beschrijven. Een land waar de informatiestroom en beeldvorming zorgvuldig worden geregisseerd en wij slechts het publiek zijn van een mooi ingestudeerd toneelstukje; klapvee van de lokale propaganda machine. Dusdanig geregisseerd dat zelfs voor ons, dus hoe zou dit zijn voor de bevolking, onze informatie zorgvuldig wordt gescreend en zaken als whatsapp, Facebook, messenger en instagram volledig geblokkeerd zijn en uitgaande mail of inkomende post gelezen wordt. Voor de beeldvorming, het doet me wat denken aan noord-Koreaanse stijl en zelfs die schijnen per jaar nog meer toeristen binnen te laten dan hier.

Ashgabat, de stad waar onze reis begint, verbaasd mij direct, een ultramodern groteske luchthaven met volledige geautomatiseerde zelfscan bij de paspoortcontrole. Het heet ook wel de stad van de liefde, de stad van het witte marmer maar ook wel bekend als het Las Vegas van centraal Azië. Allemaal zaken die ik niet direct zou associeren bij Turkmenistan.

En met het Las Vegas heeft het idd wel overeenkomsten. Gelegen in de woestijn ligt een meer dan groene oase vol met hoge groteske gebouwen uitgevoerd in strak wit marmer met donkere gespiegelde glazen en rijkelijk versierd met gouden decoraties. De stad is rijk gedecoreerd met mooie parken met vaste groene struiken en eindeloze fonteinen, meer fonteinen dan in Vegas. En over het aantal lantaarnpalen die rijkelijk gedecoreerd zijn zal ik het maar niet hebben. Groteske beelden van Turkmen van weleer sieren de stad.

Onze excursie met bus en gids geeft een raar beeld van het land, het gevoel van een soort spookstad of filmset. Nergens zie je mensen lopen en op de ruime 6 of 8 baanswegen door de stad rijdt zelden een auto, terwijl het een normale werkdag is voor de 700.000 tot een miljoen inwoners. Ongeveer de helft van de stad bestaat uit overheidsgebouw of presidentiële panden. Het land zegt een democratie te hebben en de huidige president is met ruim 97 procent gekozen, in mijn ogen zegt dat al genoeg. Toch zien we nog een apart ministerie voor verkiezingen en referenda, volgens mij om de vooraf bekende uitkomst achteraf bekend te maken. Mijn gevoel kiest meer voor een autocratie of een hypocrisie.

Onze gids kiest haar woorden zorgvuldig, ontwijkt lastige vragen discreet en als we doorvragen blijkt er soms toch een ander verhaal. Roken mag inmiddels bijvoorbeeld wel weer maar niet op straat. De vorige president was zelf gestopt met roken en had toen maar meteen een decreet afgekondigd dat roken in het gehele land verboden was. Zo is er ook een decreet dat de bevolking lopend ipv met de auto naar een een of andere plek boven op de berg moet, de reden waarom blijft onduidelijk maar zo is besloten. En wat dacht je van een boeteclausule om te voorkomen dat je met een buitenlander trouwt en een verbod of investering of aankoop door buitenlanders in bedrijven of vastgoed?

Over de rijkdom van het land aan gas wordt met geen woord gesproken, laat staan over waar al deze gelden dan blijven. Er is duidelijk sprake van wij bepalen wat je ziet, waar je foto's mag nemen en welke informatie je tot moet nemen. Ondanks het gebrek aan verkeer blijken de plekken waar wij een extra foto willen nemen te gevaarlijk om te stoppen en een gebouw van binnen willen bekijken levert een schrikreactie op dat dat toch echt onmogelijk is. De stad lijkt een decor vol rijkdom, pracht en praal te vormen maar mist de ziel bij gebrek aan leven en inwoners en volgens mij zelfs elke vorm van realiteitszin. Zelfs een compleet olympisch park is al gereed , hoe vaak komt dat voor, voor de Aziatische spelen van september.

Planologisch is dit stad goed doordacht. Strakke rechte straten vol grote wit marmeren gebouwen, extreem veel rijbanen voor die enkele auto, overal ruime voetgangerstunnels, extreem schoon , we hebben zelfs schoonmaaksters gezien die de witte strepen van het zebrapad aan het poetsen waren en menig poetser van de randen van de fonteinen. Alles alles alles voor die perfecte uitstraling, maar niemand die er van geniet of gebruik maakt.

De stad zelf heeft nagenoeg geen geschiedenis of attracties door een vernietigende aardbeving dus hebben ze, wel slim overigens, deze overtreffende grootheidswaanzin, gecombineerd met een aantal architectonische gebouwen zodat de toerist met de juiste plaatjes naar huis zal gaan en wij de grandeur verder zullen verspreiden. Dit begint al op de luchthaven met een pand in de vorm van vogel met extreme afmetingen. Lachen als je dan ziet dat er slechts een vliegtuig of tien per dag landen. Ook de bekende kubus is er zo een, speciaal gebouwd maar dan ook alleen voor ceremoniële bruiloften en wat dacht je van een gebouw dat bij nadere inspectie de behuizing van een reuzenrad vormt. Niemand, niemand is op deze plaatsen te vinden en qua toeristen lijken we de enige in de stad te zijn.

In een avondexcursie met de bus doen zien we de stad bij nacht. Een pracht en praal met de verlichtte fonteinen, de duizenden straatlantaarns, de wederom lege parken. De vergelijking met Vegas is wel duidelijk. We krijgen wederom dezelfde route aangeboden en zien nog steeds geen mensen. Ons bekruipt sterk het gevoel te zijn beland in een politiek en architectonisch toneelspel om de grandeur te doen bespiegelen. Ook in al die appartementen brandt namelijk in nog geen tien procent licht. Het is bijna lachwekkend, als het eigenlijk niet heel triest zou zijn. We komen dan ook met een gevoel terug dat we het echte land niet hebben mogen zien.

De volgende dag trekken we de stoute schoenen aan en gaan zelf op pad, niet naar alle tips die de gids heeft gegeven maar op zoek naar het echte Ashgabat. Heel vriendelijk is de bevolking op de markt niet, bijna schuw. Met ons Salaam maken we iets meer vrienden maar de fotocamera schrikt af, zelfs een overzichtsfoto levert irritatie op en staan er ineens meer mensen om je heen die gewoon bezoeker van de markt leken maar je blijkbaar toch nauwlettend hebben gevolgd en ineens een functie hebben. Zijn deze er voor ons of voor de bevolking? De foto's moeten direct worden verwijderd, daar bestaat nul twijfel over.

Foto's van overheidsgebouwen is ook uitgesloten. Als we door de uitgestorven parken lopen, die overigens brandschoon zijn, zie je overal militairen of politie bewaking. Nergens een bord dat er geen foto's gemaakt mogen worden maar wel het fluitje en het gebaar van een kruis met de armen. Een op zich nog vriendelijke manier om de boodschap duidelijk te maken. Heel dicht kom je er overigens niet bij want er is vakkundig over nagedacht om je ver buiten de gebouwen of zelfs ver van de hekken om de gebouwen te houden. Even stoppen om de kaart te bekijken of zitten op de rand van de fontein is er niet bij en levert de bekende kruizen en fluitconcerten op. Ben wel hoe nieuwsgierig hoe ze dit gaan managen tijdens die Olympische spelen. Een groepje van 3 Hollanders is nog te managen, maar als er een invasie komt van spelers, media en publiek is toch wat anders.

Gelukkig weten we met wat lopen de wijken te bereiken waar mensen wel echt wonen, werken en winkelen. Bijzondere kleurrijke mensen die ons wel interessant vinden maar toch met angst voor die camera's. Welke indoctrinatie zou hier achter schuil gaan? Voor mij een bevestiging dat de hele stad een façade is en het werkelijke leven elders is, in wijken waar je niet hoort te komen. Totale hypocrisie in mijn ogen. Voor hen zal het absoluut een verbetering zijn en nationalistische trots na het sovjet-bewind en elke stap voorwaarts is er een, hoe klein ook. In mijn ogen heeft het land zoveel rijkdom waar de echte bevolking m.u.v een lage benzineprijs niets van terug zien. Een bijzonder begin van wat ongetwijfeld een bijzondere reis zal gaan worden.