Fez

Je mag best stellen dat het reistempo hoog ligt, lange en meer dan goed gevulde reisdagen met weinig tijd voor jezelf. We zitten dan ook zo in het schema van dagelijks de koffer weer inpakken voor vertrek dat Agnes zelfs met haar koffer klaar staat terwijl er hier toch twee nachten blijven.

Vandaag staat een dagje Fez op het programma. Heerlijk een dagje met weinig bus maar veel indrukken van deze ambachtsstad. We starten met het koninklijk paleis met de 7 poorten. Een mooi gebouw waar helaas gidsen met groepen hebben besloten midden voor de poort in de schaduw ervan uitleg te geven. En deze zijn van dezelfde school als de onze, eindeloos gepraat waardoor een fatsoenlijke foto er niet in zit.

Het is ook wel een economie waarin werkgelegenheid wordt gemaakt. In de bus is de bekende assistent voor de koffers en om de deur dicht te doen, maar ook in de steden moet een aparte lokale gids aan boord. Onze Mohammed zal ons de hele dag rondleiden maar geen woord spreken. We vervolgen de reis naar het uitzichtpunt over de stad. Een mooi overzicht hoe de stad door de jaren heen tegen de heuvels is aangebouwd. Een waar paradijs aan schotelantennes op de daken. Al Jazeera zal hier vast goed bekeken worden.

De oude medina is een waar doolhof van nauwe gangen en straatjes en ambachtslieden die op vakgebied gesorteerd zijn. Uren zullen we lopen door dit doolhof en ons verbazen. Een plek met een hele kleine ingang en daarachter het doolhof. Even niet opletten en je bent de groep kwijt of er alleen in en je komt er nooit meer uit. Een van de groepsleden is alleen op pad gegaan en heeft dit letterlijk mogen ondervinden en heeft uiteindelijk maar een groep chinezen gevolgd om toch de uitgang te bereiken. Opvallend is ook hier weer hoe weinig toeristen je ziet.

De straatjes zijn nauw, hierdoor altijd voorzien van schaduw en werkelijk elke vierkante meter benut voor handel. Die worden dan weer aangevuld met pakezels die in deze steegjes voorrang hebben. Zo moet je ineens aan de kant voor de Coca-Cola-ezel.

Een van de hoogtepunten van de stad is de leerlooierij. Volkomen verstopt in het hart van de medina zit deze belangrijke plek. Noeste arbeiders maken van onbewerkte huiden, mooi gekleurd leer in alle soorten maten. Een verschrikkelijk vies en stinkend proces dat echt niet gezond kan zijn. Eerst de haren oplossen in kalkwater, vervolgens soepel maken in grote bassins met duivenpoep, de resten vlees er dan vanaf snijden en tot slot een kleuring aanbrengen. Totale proces kost een paar weken. We mogen het geheel vanuit de ledershop aanschouwen en uiteraard alle tijd om de tassen, jassen en slippers te bewonderen. Special price for you my friend. Als je dit proces ziet begrijp je wel dat aan een goede leren schoen ook een prijskaartje hoort te hangen. Wel grappig dat de suède kant van de leren vellen moeilijker behandelbaar zijn en daarom duurder zijn. En toch moet ons lederproduct perfect zijn, terwijl de natuur toch echt onregelmatigheden vertoont.

Na een korte theepauze in de verzengende hitte van de zon op een dakterras, tijd voor de volgende commerciële stop; De weverij. Grappig hoe het hele productieproces eenvoudig wordt overgeslagen, de man en dus geen vrouw, met een demo van 30 seconden toont hoe het werkt en daarna razendsnel over gaat naar de demo van de verschillen agave-zijde-lappen en tot in detail wel het aantal kleuren en prijzen benoemd. Inmiddels heb ik wat historie met weverijen, maar voor een nieuwkomer zou het echt jammer zijn. En hierna natuurlijk de commerciële presentatie en alle tijd om in de winkel de djellaba te passen. We draaien de wereld maar eens om en gebruiken de tijd om inderdaad te passen. Niet om te kopen maar om grappige foto's te maken van elkaar.

We slenteren steeds dieper en dieper het doolhof in. We passeren de fruitmarkten, goud en koperslagers, naaiateliers voor de mooiste bruidsjurken, houtsnijwerk en schoenen en djellaba-winkeltjes. En zo ineens slaan we een bijzonder smal steegje in en worden we door de voordeur geleid naar een Riad. Een prachtige eetzaal, rijk gedecoreerd gaat schuil achter deze eenvoudige voordeur. Zelf had je deze plek nooit kunnen vinden.

We lunchen hier met een lokale delicatesse Pastilla. Het smaakt als een december-product en is rijk gevuld met kip maar de smaken van amandel, suiker en kaneel overheersen. Zo lekker dat we meteen op zoek gaan naar het recept ervan. Als bijgerecht een overheerlijke Marokkaanse salade met zoete smaak met aubergine en courgette. Ook hier maar even het recept van gaan opzoeken. En hierna volgt de weldaad van druiven, bananen en appel als dessert.

Gelukkig leidt Mohammed ons weer veilig uit de straatjes van de Medina, al deze plekken had je echt nooit zelf kunnen vinden. Een klein stukje met de bus, even lekker airco, en dan stoppen we alweer bij een ander stuk van de blauwe stad. De meest bekende blauwe poort die je welkom heet in vroeger tijden. De andere kant is groen voor de vertrekkende gasten en staat voor ga in vrede.

Opnieuw een souk waar we doorheen zullen slenteren. Hier hebben ze juist verbodsborden voor ezels en wordt de aanvoer met kleine karretjes gedaan. De meeste porters liggen overigens in hun wagentje te slapen. Ook hier weer vele handelaren, maar we zijn hier om de grote moskee (20.000 personen) te bezoeken en de oude koranschool die vroeger dienst deed als oude universiteit. Het verhaal gaat dat hier het algoritme hier is uitgevonden. Hier zou het getal nul zijn ontstaan, iets wat je nodig hebt om te kunnen rekenen. Raar dat je iets nodig hebt om niks uit te drukken want tot dat moment was het aantal hoeken eenvoudig voor het getal, 3 hoeken is 3, vier hoeken is 4. Maar nul hoeken?

Als we terugkomen in het hotel gaan we lopend terug naar het paleis. In de hoop met het strijklicht en zonder toeristen een foto te kunnen maken. Het licht schijnt fantastisch op de poorten en we hebben het plein nagenoeg voor onszelf. Goede keuze geweest om terug te gaan, jammer dat de koning toch enkele grote palmen heeft laten planten waardoor niet alle poorten tegelijk in de zon staan. Een heerlijke dag weer geweest en opnieuw boordevol indrukken.